Türk Kızılay’ın 150 yıllık bir dernek statüsünde faaliyet göstermesinden sonra, 2019 yılında Kızılay Yatırım Holding’e dönüşmesi ve 11 farklı şirkete bölünmesi, afetlere müdahalesini etkileyen bir dönüm noktası oldu. Bu değişim, eski yöneticiler ve Kızılay’ın üye olduğu IFRC ile yapılan görüşmelerle araştırıldı. Ancak, Kızılay, doğrudan yanıt vermediği için konuyla ilgili bazı sorular yanıtlanamadı. Kızılay, 2019 yılı itibarıyla insani yardım faaliyetlerini şirketler üzerinden yönetmeye başladı. Bu dönüşüm, hem mali yönetimin şeffaflığını engelledi hem de afetlere hızlı müdahaleyi zorlaştırdı. Kızılay’ın şirketleşme sürecinde yöneticilerin aldığı “huzur hakkı” gibi ek gelirler eleştirilere yol açtı.
Eski Kızılay yöneticilerine göre, karmaşık bir yapıya sahip olan Kızılay, şirketler vasıtasıyla afet müdahalesini hızlandırmada zorluklar yaşadı. Yerel birimlerin inisiyatif alarak hızla sahaya inmesini engelleyen bu yapı, afetlere müdahaleyi geciktirdi. Kızılay’ın şirketleşmesiyle yöneticilerin aldığı maaşlar ve “huzur hakları” da sorunlara neden oldu. Özellikle Kızılay içerisindeki denetim ve şeffaflık konularında ciddi endişeler dile getirildi.
Kızılay’ın şirketler vasıtasıyla yönetilmesi, ekonomik ve operasyonel anlamda bazı sorunları da beraberinde getirdi. Yöneticilerin huzur hakları ve maaşları konusunda yaşanan tartışmalar, kurum içindeki ahlaki ve yönetimsel sorunları gün yüzüne çıkardı. Eski Kızılay çalışanları, şirketleşmenin kurumun operasyonlarını olumsuz etkilediğini ve daha önce daha etkili bir şekilde işleyen sistemlerin bozulduğunu vurguluyor.
Kızılay’ın şirketleşmesi aynı zamanda denetim konusunda da yeni sorunları beraberinde getirdi. Dernek statüsünden çıkarak Türk Ticaret Kanunu’na tabi hale gelen Kızılay’ın, artık daha farklı denetim mekanizmalarıyla karşı karşıya olduğu belirtiliyor. Ancak, bu yönde yapılan eleştiriler ve endişeler devam etmekte.
Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu’nun (IFRC) Türkiye Delegasyonu Başkanı, kurumunun şirketleşme sürecini destekleyerek, bu değişikliğin bağımsızlık ve sürdürülebilirlik açısından olumlu bir adım olduğunu belirtiyor. Kızılay’ın şirket gelirlerini insani yardımlara geri aktarmasının önemine dikkat çekiyor. Ancak, bu sürecin Kızılay’ın afet müdahale kapasitesini nasıl etkilediği konusunda endişeler halen sürüyor.
